Gümüşdüğme
(Tanacetum parthenium
- Chrysanthenum parthenium), 20-60 cm yükseklikte,
kuvvetli kokulu ve otsu bir
bitkidir. Yaprakları parçalı, parçalar seyrek ve tüylü olup; kapitulumlar
dalların ucunda 5-30 çiçekli kümeler halinde toplanmıştır. Kapitulumlar
13-22 mm çapında, kenardaki çiçekler dil biçiminde ve beyaz, ortadakiler
tüp şeklinde ve sarı renklidir. Anavatanı Güneybatı Avrupa olup, Amerika’ya
bir süs bitkisi olarak götürülmüştür.
Ticari olarak üretimi Japonya, Afrika ve Avrupa’ da yapılmaktadır. Türkiye’
de ise yabani olarak Trakya, Kuzey ve Doğu Anadolu’da yetişmektedir.
Bitkinin
tedavi amaçlı kullanımı Eski Yunan ve Romalı’ lara kadar
uzanmaktaysa da, bu bitkiye karşı modern ilgi 1980’ lerde başlamıştır.
Eski Yunan ve Romalılar, Yunanlı Hekim Dioscorides’in
kayıtlarına göre bu bitkinin sap, yaprak ve çiçeklerini, ateş
düşürücü, baş
ağrıları ve bunlara eşlik eden bulantı,
depresyon gibi semptomlara, mide ağrıları
ile düzensiz adet görmeye karşı
kullanmaktaydılar. 1980’ lerin başında
bitkinin taze yaprakları bazı Avrupa ülkelerinde migren’ e karşı (Günde
2-3 taze yaprak ekmek içine konularak veya bal ile ezilerek yemek suretiyle)
kullanılmaya başlanınca, bazı üniversiteler ve
klinikler bir dizi araştırmaya başladılar. 1980’lerin başlarından
itibaren yapılan bu bilimsel araştırmalar
migrene karşı pozitif sonuçlar verince
Gümüşdüğme
binlerce yıldan sonra tekrar ilgi çekti. Gümüşdüğme
bitkisinin etken maddesi olan parthenolid’
lerin, ağrıyı ileten prostoglandin’
leri ve migreni tetiklediğine inanılan serotonin
hormonunun üretimini engellediği,
kılcal damarlarda platelet (kanın
pıhtılaşmasını sağlayan küçük hücreler)
oluşumunu azalttığı bu araştırmalar neticesinde bulunmuştur.
Yapılan
çalışmalar Gümüşdüğme’
nin migren’ in
sıklığını ve şiddetini azaltabildiğini
göstermektedir.
Ek olarak migren’ e eşlik eden bulantı, baş dönmesi ve
depresyon gibi semptomlarda da bir azalma gözlenmiştir. (23/7/1988
The Lancet- British Medical Journal; J.J. Murphy,S.Hepinstall, J.R.A. Mitchell
of the Department of Medicine,
University Hospital, Nottingham, England).
Gümüşdüğme’
nin migren’ e karşı etkisini hissedebilmek için birkaç ay (1-2 ay) düzenli kullanımı büyük
önem taşımaktadır.Yakın
zamanda İngiltere’ de yapılan bir araştırmada ise Gümüşdüğme’
nin içeriğinde temel yağlar,
flavonoid glikozitler,
pinen türevleri
ve kostik asit’
e ilave olarak yeni bir flavonol
olan ve tanetin
adı verilen anti-inflammatuar (anti-inflammatory)
etkili bir madde bulunmuştur. Bu etkisinden dolayı söz konusu bitki
İngiltere’ de romatoid
artrit veya artrit
(Arthiritis-mafsal-eklem iltihabı) tedavisinde de kullanılmaya
başlanmıştır. (Bu çalışma Phytochemistry
dergisinin Ocak 1995 baskısında yayımlanmıştır.)
UYARILAR: Gümüşdüğme’
nin tavsiye edilen dozlarda bir yan etkisi
yoktur ancak
yüksek dozlarda çok uzun süreli olarak
kullanılırsa bazı alerjik reaksiyonlar ve mide rahatsızlığı olanlarda
tahrişler görülebilir. Hamileler, emziren anneler ve çocukların kullanmamaları tavsiye edilmektedir. Ayrıca herhangi bir kan
inceltici ilaçla (warfarin, heparin gibi) kullanılmaması önerilmektedir.
Gümüşdüğme
Ekstresi; bitkinin yapraklarından ekstre
edilmiş olup, % 0,9 parthenolid
içermektedir. Gıda takviyesi olarak; tercihen yemeklerle beraber veya tok karına
günde 1-6 kez 1 kapsül alınabilir.
Sayfa
Başı
Şifalı
Bitkilerin Kullanım Biçimleri
Şifalı
Bitkilerin Toplanmaları
Referanslar:
1-"Gesundheit aus der Apotheke Gottes" "Tanrı'nın
Eczanesinden Sağlık", Maria Treben , Anahtar Kitaplar Yay., Çev.:
N.Eröztürk, 1994
2-Türkiye'de
Bitkilerle Tedavi, Prof.Dr. Turhan Baytop, I.U Eczacılık Fak.,1984,İstanbul
|