Kara
Hindiba (Taraxacum officinale),
Arslandişi ve
Radika
adlarıyla da
tanınır. Nisan ve Mayısta
tüm tarla kıyılarında, çayırlarda ve çimenlerde çiçeklenir. Her yıl
bu çiçek halısını büyük bir zevkle izleriz. Bu tür, sarı çiçekli,
çok yıllık, süt taşıyan küçük bitkilerdir. Yapraklar rozet halinde
tabanda toplanmış olup, kenarları derin loblu ve dişlidir.Rozet yaprakları
bazı kentlerimizde ilkbaharda sebze olarak satılmaktadır.Bitki çok ıslak
yerleri sevmez. Yapraklar çiğnenmeden önce, kökler, ilkbaharda veya
sonbaharda, çiçek sapları ise, çiçeklenme sırasında toplanır.
Bitkinin tümü şifalıdır. Her ilkbaharda bitkinin tümü toplanarak ve haşlanmış patates ve
haşlanmış yumurta ile karıştırılarak güzel bir yemek hazırlanabilir. (Referans1:
M.Treben).
Yabani
Hindiba (Cichorium intybus
L.)
1 m'ye kadar yükselebilen çok yıllık otsu
bir bitki olup, yaprakları parçalı ve tüylüdür. Çiçekleri açık mavi
ve nadiren beyaz renklidir. Anadolu'da yaygın bir bitkidir. Özellikle boş
tarlalarda ve yol kenarlarında yetişir. Inülin, uçucu yağ, acı maddeler
ve glikozitler taşımaktadır. Kavrulmuş köklerinin toz elde edilmesiyle
elde edilen ürün Avrupa'da kahve yerine kullanılmaktadır. Hindiba-i
berri adıyla da bilinir (Referans2: T.Baytop).
Hindiba'nın
bir de sebze olarak kullanılan (Cichorium endivia L.-Compositae) türü
vardır. Bu tür 50-100 cm boyunda, 1-2 yıllık, yaprakları parçalı ve
tüysüz
otsu bir bitkidir. Türkiye'de yabani olarak bulunmaz. Bahçe ve
bostanlarda
(İstanbul, Bursa) sebze olarak yetiştirilmektedir. İbn-i Sina bu bitkinin yapraklarının yıkanmadan ve soğuk
su ile yapılan ekstrelerinin kullanılmasının gerektiğini savunan özel bir
kitapçık hazırlamıştır. "Hindiba Risalesi" denilen bu
kitapçıktan yazmalar İstanbul kütüphanelerinde bulunur. "Bostan Hindibası,
, Frenk
Salatası, ve Göynek adlarıyla da bilinir
(Referans2: T.Baytop).
Kara
Hindiba'nın en önemli
iki özelliği, safra kesesi ve karaciğer hastalıklarında
oldukça başarılı
oluşudur. Karaciğeri en olumlu etkileyebilen bitkilerden biridir. Günde yenilen 5-6 çiçek sapının, kronik karaciğer
iltihaplarında iyileşme sağlayabilir .
Bu saplar şeker hastalığına da iyi gelebilir. Şeker hastaları bu
saplardan günde 10 tane kadar, bitki çiçekli olduğu sürece
yiyebilirler. Saplar çiçekleri ile birlikte yıkandıktan sonra çiçekler
koparılır ve saplar yavaş yavaş çiğnenerek yenir. Bunlar acımsı,
gevrek ve suludur ve kıvırcık salatanın tadını andırırlar. Sık sık
hastalanan ve kendilerini kötü hisseden kişiler, 14 günlük bir hindiba
çiçek sapı kürü uygulayabilirler. Bu kürün etkisi sizi
şaşırtacaktır. Ama bu saplar daha başka hastalıklarda da yardımcı
olurlar. Deri kaşıntılarını, egzamaları ve temriyeleri iyileştirebilirler. Mide sıvılarını düzene sokar ve mide de birikmiş maddeleri temizler.
Taze çiçek sapları karaciğer ve safrakesesinin çalışmalarını düzenler.
Hindiba, içerdiği mineral tuzların yanı sıra, metabolizma hastalıklarına
karşı çok önemli maddeleri de içerir. Kan
temizleyici etkisi sayesinde, romatizma ve gut hastalıklarında da
yardımcı olabilir. Eğer taze çiçek sapı kürü 4 hafta sürdürülecek olursa, beze şişkinlikleri de yok
olabilir. Sarılık ve dalak
hastalıklarında da hindiba başarıyla
kullanılabilir. Hindiba kökü, çiğ
yenildiğinde veya kurutulup çay biçiminde kullanıldığında, kan
temizleyici, sindirim kolaylaştırıcı, ter ve idrar söktürücü ve
canlandırıcı etkilere sahiptir. Bu kökler kanı inceltir ve kanın koyu
olması halinde başarıyla kullanılabilir. Eski bitki kitapları,
hindiba
yapraklarının
ve köklerinin kaynatılarak, suyunun kozmetik
olarak kullanıldığını
yazıyorlar. Kadınlar gözlerini ve yüzlerini
onunla yıkıyor ve böylece saf bir görünüm kazanabileceklerine
inanıyorlardı. Bu bitki, kış dinlenmesine çekilen bitkilerden değildir
ve yaprakları
kar altında bile gelişir. Her
yıl ilkbaharda, hindiba çiçeklerinden, çok lezzetli sağlığa yararlı
bir pekmez
yapılabilir (Referans1: M.Treben). Bu
değerli bitki eskiden beri çok önemli bir yere sahip olmasına rağmen
ne
yazık ki, pek çok kişi tarafından tanınmaz ve zararlı bir ot olarak
bilinir. ergenlik
sivilceleri ısırgan otunun
ve hindibanın kan temizleyici özelliklerini
sayesinde iyileştirilebilirler. (Referans1:
M.Treben)
Kullanım
Biçimleri :
Çay
hazırlamak: Yarım tatlı kaşığı dolusu ince kıyılmış
kara
hindiba kökü, bir su bardağı dolusu suya akşamdan eklenir,
ertesi sabah kaynama derecesine kadar ısıtılır ve süzülür. Bu çay,
kahvaltıdan yarım saat önceye ve yarım saat sonraya bölünerek, yudum
yudum içilir.
Bitki salatası: Taze bitkinin
köklerinden ve yapraklarından hazırlanır.
Çiçek sapları: Çiçekleriyle
birlikte yıkanan kara hindiba sapları, çiçeklerinden ayrılarak, günde
5-10 tane yenebilir.
Sayfa
Başı
Şifalı
Bitkilerin Kullanım Biçimleri
Şifalı
Bitkilerin Toplanmaları
Referanslar:
1-"Gesundheit aus der Apotheke Gottes" "Tanrı'nın
Eczanesinden Sağlık", Maria Treben , Anahtar Kitaplar Yay., Çev.:
N.Eröztürk, 1994
2-Türkiye'de
Bitkilerle Tedavi, Prof.Dr. Turhan Baytop, I.U Eczacılık Fak.,1984,İstanbul
|